Q-K’LOJ
Nejenel
Dr. Winston Scott, PhD
A Winston Kent Scott ma b’ant jun t-xnaq’tzb’il ex ma tz’ok tmojb’an tib’ tuk’il tnam te tnam te Guatemala, Estados Unidos ex Canadá atxix toj ab’q’i 1996. Jun antropólogo cultural tu’n t-xnaq’tzb’il, a aq’untl te Dr. Scott ma tz’ok tq’o’n twitz ti’j t-xilen t-xnaq’tzb’il ex ti’j t-xnaq’tzb’il ti’j t-xnaq’tzb’il toj kojb’il te tnam te Guatemala, ti’j t-xnaq’tzb’il t-xnaq’tzb’il toj tnam, t-xnaq’tzb’il ex t-xnaq’tzb’il. O tz’ok tq’o’n xnaq’tzb’il kyi’j qe xnaq’tzb’il lu toj Universidad te Albany, SUNY. A Dr. Scott ma tziky’ nim ab’q’i tu’n taq’unan kyxol k’loj yol Q’eqchi’, Kaqchikel, ex K’iche’ Maya te tnam te Guatemala, ex ma tz’okx toj ex ma txi tq’o’n xnaq’tzb’il kyi’j yol lu. Atxix toj 2015, a Dr. Scott kukx n-okx toj t-xnaq’tzb’il tun t-xi t-xnaq’tza’n kye xjal te tnam te Guatemala toj tnam te Estados Unidos tun t-xi ky-k’amo’n junjen aq’untl ti’j ley, ti’j q’anb’il ex ti’j xnaq’tzb’il toj kyyol. A Dr. Scott ax ikx o tz’ok te jun nejenel te aq’untl kye programas n-chi aq’unan tun ky-onin kye xjal te tnam te Guatemala tun ky-ok ky-k’amo’n junjen onb’il te q’anb’il ex te ky-xim toj ky-yol tun t-xi q’anit aju’ alcoholismo ex aju’ droga.
Nik’ul Aq’untl
Dulce Maria Horn
A Dulce María Horn (a/te) jun aq’unal extzen jun b’inchal tnam n-aq’unan tnejel tuk’e kyoklen xjal n-chi ul toj juntl tnam. A t-b’e te jun aq’unal tzaj tzyet tej t-pon kab’e ab’q’i, tej t-xi’ toj aq’untl te q’oj tzaj tqona t-tatey.
Toj tkyaqil tanq’ib’il, o tz’okx toj junjen b’inchb’en, tzajni toj q’oj, kyi’j kyoklen xjal ex kyi’j k’wal ex kyi’j kyoklen xjal n-chi ul toj juntl tnam. Toj 10 ab’q’i ma tzik’, a Dulce ma tz’onin ti’j jun k’loj xjal mya n-chi jyon ti’j pwaq, Camino Seguro, t-xe tnam te Guatemala, Guatemala. Toj 2018 a 2021, aq’unan tuk’e Comunidades Undias, jun k’loj xjal mya n-chi jyon ti’j pwaq toj Utah, Estados Unidos, n-chi aq’unan toj junjun aq’untl, kyxol qe jlu at jun nejenel kye ku’xun ex jun aq’unal te q’uqb’il kyk’u’j xjal. Toj 2020 a 2023, aq’unan tuk’il Whittier College’s Center for Engaging with Communities tun t-xi tmojb’a’n a colegio tuk’e t-xmilal.
Ik tza’n jun xjal tzajni toj juntl tnam te San Marcos, Guatemala, a Dulce n-na’n jun t-xilen tuk’e Guatemala ex tuk’e América Latina toj tkyaqil. N-chi tzaj t-xq’uqin aye tmojb’ab’il lu noq tu’n ky-ja, kyyol ex ky-b’inchb’en. Ok tmojb’an tib’ tuk’e t-xjalil tej t-pon jwe’laj ab’q’i. Aye t-xjalil, aye t-xu’jil extzen aye t-xu’jil, n-chi ky-xnaq’tzan ex n-chi onin ti’j tun t-xi’ t-xnaq’tza’n juntl majl tuk’e t-xilen. Ik tza’n jun xjal n-xnaq’tzan toj kab’e yol (español/inglés), a Dulce n-xi tna’n qa at jun t-xilen, twitz nimku xjal mya n-xnaq’tzan toj kab’e yol. A yol n-ok tmojb’a’n xjal. A yol n-ok tmojb’a’n xjal tuk’e ky-b’inchb’en ojtxi extzen ky-b’inchb’en jalin. A Dulce n-elxix tniky’ ti’j tza’n tten n-ok tmojb’an tib’ yol ex t-xnaq’tzb’il. Chjonte te t-xnaq’tzb’il ti’j yol, a twitz tx’otx’ tzaj t-jaqo’n twitz extzen xi tq’o’n amb’il te tun t-xi tmojb’an tib’ tuk’e junjun xjal ex ky-b’inchb’en. Toj amb’il jalin, a Dulce n-xi tzyet jun ak’aj b’e: n-xnaq’tzan ti’j Mam, jun yol te tnam te Guatemala ex México. Tej na’mxtaq t-xi’ b’inchet aju’ genocidio te Guatemala, aye t-xjalil t-xe’chil n-chi yolin toj yol Mam, naqtzun aye ab’q’i tzajni toj amb’il lu ma tz’el kyi’n kyyol. N-chi ayon tu’n t-xi tmojb’a’n juntl maj aju’ ojtxi’ tuk’e aju’ jalin noq tu’n t-xnaq’tzb’il ti’j mam.
A Dulce b’ant t-xnaq’tzb’il toj 2023 toj Whittier College (Los Angeles, CA) tuk’e jun t-xnaq’tzb’il te t-xnaq’tzb’il twitz tx’otx’ ex t-xnaq’tzb’il te tnam extzen toj yol español, tuk’e jun t-xnaq’tzb’il te t-xnaq’tzb’il te tnam.
Onil ti’j Aq’untl
Cassandra (Cassie) Bruggeman
Kyojtzqiʼnkye Cassandra (Cassie) Bruggeman,jun onil ti’j Maq Aquntl te kolb´il Yol Mayas. te kolb´il yol maya. A Cassie otaq tz´okx toj aq´untl atxix t-xe t-xe´chil, okx toj xjaw te agosto te ab´q´i 2023 te jun xnaq´tzal te jun t-xnaq´tzb´il toj universidad.
A Cassie najli toj Houston, TX, tuk´el tchmil matxi b’ant wajxaq ab´q´i ky-mejeb’len ikx ti’ jun ky-k´wal xawanku te oxe ab´q´i. Ti tgan tu’n txi toj txqan tnam, nik’b’el txqantl tb’el wab’j ikx tu’n tkub’ tu’jin u’jb’l tib’aj xi’m a na’m tu’l kanun. Toj tq’ijlalil te jalo, in xnaq´tzan tij nin ja te xnaq’tzb’il ti’j Licenciatura te Antropología Cultural ol tzun k’elitz b’aj tu’n toj marzo te ab´q´i 2025.
A Cassie ok kwel tb’nchan jun nin aq’untl toj t-oficina a kub’ni tq’o’n toj tja a ati Chicag, Illinois. In tchmo’n ti’chaq qe in che k-b’in xjal ikx ti’j in ok ky-q’o’na kywutz, in che ok tchʼixpuʼn toj junjun tten aju jaku tzʼajbʼen kyuʼn, ikx in che okx tqʼoʼn toj qtembʼile te wiki, ajutzu’n toj tnejel seman te enero matxitok b’ant 5,000 kloj yol . Extzun, nya okx nb’inchanju ti’x txqantl aq’untl in tb’inchan, in tchmo’n qe tx’o’lb’ab’il ik in chi tk’un yol.
N-tzalaj tu´n in aq´unan tuk´el pjul yol toj juntl yol, kyuk’el xnaq´tzanjtz ti´j Ciencia de la Computacion ikx kyk’el txqantl aq’unal q’el t-txa’n aq´untl lu, qu´n n-ximin qa kyaqilxju xjal, alqexku ky-okslab’l, ky-xnaqtzb’il, ky-tanam, kyajil, kyol, iltij tu’n txi q’et jun amb’il ikx jun tumel tu’n kyolin, ekx tu´n ky-ok te yek´b´il ti’j b’an ikx ti’j jun tumel tu’n tkanb’et jun tixti toj tnik’al. A maq aq´untl lo’n jun tb´anel aq´untl in tzaj tq’o’n jun tzalajsb’il ikx jun tumel xim ti’j taq’un, b´i´n twitz qa a t-aq´unb’en n-chi onin tun t-xi t-xq´uqin jun xim ekx jun onb’il kye tnam te Mayas tun t-xi kyq´o´n kynab´l ti´j Guatemala ekx kyi´j xjal.
Q’mal ttxolal aq’untl
Alex Chulzhanov
A Alexander Chulzhanov jun xnaq’tzb’il ti’j marketing digital, b’inchb’il web ex b’inchb’il t-xaq u’j toj MasterWord Services, Inc. Xnaq’tzan tib’ ti’j b’inchb’il tilb’ilal ex b’inchb’il web twitz tx’otx’, at tojtzqib’il ti’j junjun tten b’inchb’il t-xim PHP, tze’nku WordPress, Drupal ex MediaWiki. A Alex at jun t-xob’il ti’j tecnología n-chi b’et twitz software ex b’inchb’il; Ax ikx n-ok t-xob’il kyi’j robots, kyi’j maquinarias ex kyi’j sistemas mecánicos.
A Alex n-tzalaj tu’n tajb’en t-xnaq’tzb’il tun t-xi tq’o’n onb’il ti’j Proyecto de Preservación de la Lengua Maya ex kyi’j nimku t-xim, se’n aju’ glosario te código abierto, jatumel n-onen tu’n t-xi’ t-xq’uqin ex tu’n t-xi’ t-xnaq’tza’n kyyol xjal noq tu’n t-xnaq’tzb’il.
Aj mya n-okx toj t-xnaq’tzb’il web, a Alex n-tzalaj kyi’j junjun ti’chaq n-chi tzalaj ti’j. Jun xjal n-chi tzalaj kyi’j deportes te kar extzen n-chi tzalaj ti’j fotos ex videos toj kya’j toj nimku tten, tzajni toj karting exttzen kyi’j motos ex kyi’j kars te carrera. Extzun, n-xnaq’tzan ti’j twitz tx’otx’ te 3D printing, kukx n-jyon kyi’j ak’aj b’inchb’en ex kyi’j nya b’a’n ti’j tecnología.
K’loj onil ti’j aq’untl
Wyatt Bruchhauser
Aqine Wyatt Bruchhauser te Eagle Mountain, Utah. N-xnaq’tzane ti’j b’inchb’en software toj Universidad te Utah, tuk’e jun xnaq’tzb’il ti’j antropología extzen jun n-xnaq’tzb’ile ti’j lingüística computacional. In chin xnaq’tzane ti’j codificación toj Proyecto para la Preservación de la Lengua Maya. A Proyecto de Preservación de la Lengua Maya jun tb’anil xnaq’tzb’il te weye qu’n mya noq o’kx n-ok nmojb’a’n n-k’u’je ti’j n-xnaq’tzb’il kyi’j xjal ex ti’j b’inchb’en tecnología, ax ikx n-ok nq’o’ne onb’il ti’j jun aq’untl n-ok te jun tb’anel t-xilen toj kyanq’ib’il xjal, extzen n-ok n-xq’uqine aju tb’anil t-xilen twitz tx’otx’.
Abigail Blatter
Aqine Abigail Blatter te Salt Lake City, Utah. In chi xnaq’tzane ti’j Ciencia de la Computacion tuky’l Chino toj Nin ja te xnaq’tzab’il te Utah. Aqine jun onil ti’j Maq Aquntl te kolb´il Yol Mayas. Axix ojtxi n-chi laq’ye ti’j aq’untl te yol ikx anq’ib’il. In chi tzalaje tu’n saj q’o’n jun amb’il weye tu’n wo’nine ti’j maq aq’untl.
Alice McVicker
Jek se’n taya, ayine Alice McVicker. Ayine jun xnaq’tzanjtz toj Universidad te Utah, kab’e n-xnaq’tzb’ene toj Ciencias de la Computación ex Lingüística, extzen jun xnaq’tzb’il ch’in toj Chino. Ik tza’n jun xnaq’tzanjtz te lingüística ex jun chino-americano, aju tu’n ky-xq’uqit qe yol ch’in kyb’aj twitz nya b’a’n, jun tiy n-ok ttxlaj wanmiye. N-chin tzalaje tu’n n-aq’unane ti’j aq’untl lu
K’loj onil ti’j aq’untl
Cameron Kato
A Cameron jun xjal n-xnaq’tzan ti’j software n-aq’unan toj aq’untl te kolb’il yol maya. N-chi b’inchan jun t-xnaq’tzb’il te t-xnaq’tzb’il ti’j tqanil tuk’e jun t-xnaq’tzb’il ti’j Fintech ex Matemáticas Aplicadas toj Universidad te Utah. A t-xnaq’tzb’il ti’j t-xnaq’tzb’il, t-xnaq’tzb’il ex t-xnaq’tzb’il n-ok t-xnaq’tza’n tun t-xi t-xnaq’tza’n t-xnaq’tzb’il yol ex t-xnaq’tzb’il maya.
Chris Marston
A Chris jun xjal n-chi tzalaj tu’n tok te ingeniero te software, tuk’e jun t-xnaq’tzb’il ti’j xnaq’tzb’il ti’j informática ex ti’j antropología, aye n-tzalaj tu’n tajb’en tecnología tu’n t-xi t-ximan kyi’j nya b’a’n n-chi b’inchet kyi’j xjal. Toj t-xe aq’untl, k-okil tka’yina Chris n-b’et, n-b’et, n-u’jin, n-b’incha jun tilb’ilal, ex n-b’et toj Dungeons & Dragons.
Jack Revoy
Aqine Jack, jun xnaq’tzal toj Rowland Hall. N-chin tzalaje ti’j xnaq’tzb’il ti’j informática ex ti’j ingeniería informática, extzen o chin tene toj k’loj aq’unal te robots toj n-xnaq’tzb’ile toj oxe ab’q’i. Ax ikx n-chin tzalaje tu’n n-ok nq’o’ne onb’il ex tu’n n-b’inchene jun ch’ixpub’l, kyja’tzun n-chin tzalaje tu’n n-tene toj aq’untl lu’ n-ok tmojb’a’n qeju kab’e tajb’il lu
Elena Vega
Elena n-b’iye extzen jun xnaq’tzanjtze toj Universidad te Utah. N-chin tzalaje ti’j tecnología ex ti’j yolb’il, extzen mas ti’j tmojb’ab’il kyxol kab’e. N-chin tzalaje tu’n n-aq’unane kyuk’il tnam te n-tx’otx’e tun n-xi’ye jyolte t-xmilale extzen tkyaqil amb’il n-chin tzalaje tun n-ok wojtzqi’ne ak’aj xjal